Teren jeża
Zajmując nowe obszary pod rozbudowę miast i osiedli podmiejskich człowiek dzieli je na wiele sposobów. Powstają nowe drogi, płoty i płotki. Jeże, które zamieszkiwały daną okolicę tracą możliwość swobodnego przemieszczania się. Ponieważ teren zostaje przekształcony na potrzeby człowieka, kurczą się miejsca, gdzie jeże mogą znaleźć pokarm, zbudować gniazdo czy znaleźć partnera.
Z przeprowadzonych badań wynika, że teren jeży w środowisku wiejskim, na terenach rolniczych wynosi od 16 do 56 hektarów. Jeśli na terenach wiejskich oprócz łąk i gruntów rolnych występują również lasy wielkość terenu patrolowanego przez jeże zwiększa się do 26-56 hektarów. Natomiast w badaniach przeprowadzonych w terenie miejskim, podzielonym drogami teren jeży określono na jedynie 5 hektarów.
Nie mamy wpływu na to, gdzie i jak będą przebiegały drogi. Ale jeśli jesteśmy właścicielami ogrodzonego ogrodu, ogródka lub innego terenu możemy połączyć nasz teren z sąsiednim montując w ogrodzeniu jeżoprzejście. W ten sposób możemy zwiększyć obszar, po którym mogą przemieszczać się jeże i inne niewielkie zwierzęta.
Fot. A. G. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Fot. A. M. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Co to jest jeżoprzejście
Jeżoprzejście to otwór w ogrodzeniu, dzięki któremu dzikie zwierzęta (głównie jeże) mogą się swobodnie przemieszczać pomiędzy ogrodami. Otwór może być dodatkowo wyposażony w tabliczkę informacyjna, która poinformuje inne osoby o tym, żeby nie zastawiać i zamykać przejścia.
Jak zrobić jeżoprzejście
Kiedy decyzja o zrobieniu jeżoprzejścia jest została podjęta musimy zdecydować, czy zamontujemy bramkę dla jeża dostępną w sprzedaży czy też samodzielnie zrealizujemy całość projektu. Może też się zdarzyć tak, że samodzielna realizacja nie będzie możliwa i potrzebna będzie pomoc fachowca ze specjalistycznym sprzętem.
Etapy montażu jeżoprzejścia
1. Wyznaczenie na płocie kształtu jeżoprzejścia (wymiary wewnętrzne otworu co najmniej 13 centymetrów x 13 centymetrów)
2. Wycięcie jeżoprzejścia
3. Zabezpieczenie brzegów jeżoprzejścia, tak aby było bezpieczne dla użytkujących je zwierząt (brak ostrych krawędzi)
4. Opcjonalnie przymocowanie tabliczki z napisem informacyjnym na przykład „Jeżoprzejście – nie zastawiać!”
Fot. M. Z. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Fot. A. G. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Rodzaje płotów i sprawy, na które trzeba zwrócić uwagę
Sposób wyznaczania, narzędzia i metody wycięcia i zamocowania jeżoprzejścia będzie się różnił w zależności od rodzaju płotu jaki mamy.
Płot drewniany
Na płocie drewnianym łatwo jest wyznaczyć kształt jeżoprzejścia używając miarki, wcześniej przygotowanego szablonu, gotowej bramki dla jeża. Na powierzchni płotu odrysowujemy kształt przejścia za pomocą kredy lub markera. Do wycięcia potrzebna będzie piła ręczna lub wyrzynarka do drewna. Jeśli dysponujemy gotową bramką dla jeża wciskamy ją w wycięty otwór i przymocowujemy wkrętami do drewna. W pozostałych przypadkach zabezpieczamy otwór tak, żeby był bezpieczny dla przechodzących zwierząt. Jeśli płot jest jednolity – wystarczy wygładzić jego powierzchnię papierem ściernym. Przejście w płocie ze sztachet lub paneli będzie wymagało zamontowania dodatkowej ochrony z listewek drewnianych (przejście kwadratowe) lub na przykład kawałka węża ogrodowego naciętego i wciśniętego w otwór (przejście półkoliste). Można również użyć dostępnych w sprzedaży elastycznych rur o niewielkiej średnicy.
Płot z siatki
Na płocie z siatki trudniej będzie wyznaczyć kształt jeżoprzejścia. Można do tego użyć taśmy lub sznurka, ewentualnie odrysować kształt markerem. Do wycięcia otworu wystarczą nożyce do drutu lub zwykłe obcęgi, chociaż można również użyć szlifierki kątowej. W przypadku płotu z siatki należy bardzo starannie zabezpieczyć krawędzie przejścia. Zakupioną bramkę dla jeża wciskamy do otworu i dokładnie przymocowujemy do ogrodzenia używając jednorazowych opasek zaciskowych, drutu miedzianego lub drutu ogrodniczego. Jeśli nie mamy takiej bramki wycięty otwór zabezpieczany drewnianymi listewkami (z obu stron siatki, tak żeby wszystkie ostre krawędzie zostały ukryte), wężem ogrodowym lub elastyczną rurą. Zabezpieczenia otworu dokładnie przymocowujemy.
Płoty z podmurówką lub z elementów betonowych
W przypadku takich płotów musimy zastanowić się czy dysponujemy wystarczającą wiedzą i narzędziami do wycięcia otworu. Do wycięcia otworu w podmurówce potrzebne będą narzędzia i wiedza o materiale, z którego została zbudowana. Wycięcie otworu w płocie zbudowanym paneli betonowych lub osadzonym na betonowych elementach wydaje się łatwiejsze. Jednak jest to materiał, który podczas cięcia może się skruszyć lub popękać. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości – najlepiej jest skontaktować się ze specjalistą.
Fot. A. M. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Fot. D. M. – wolontariusz projektu „Jeżoprzejście w każdym ogrodzie” .
Na końcu, ale bardzo ważne
Podczas montażu jeżoprzejścia należy pamiętać o przestrzeganiu zasad BHP i używaniu odzieży ochronnej!
Wybrana bibliografia
- C. RONDININI† and C. P. DONCASTER, Blackwell Science, Ltd Roads as barriers to movement for hedgehogs, Division of Biodiversity and Ecology, School of Biological Sciences, University of Southampton, Southampton SO16 7PX, UK, Functional Ecology 2002 16, 504–509,
- Haigh A., O’Riordan R.M., Butler F. (2012). Nesting behavior and seasonal body mass changes in rural Irish population western hedgehog (Erinaceus europaeus). Acta Teriol., 57 (4): 321–331,
- Haigh A., O’Riordan R.M., Butler F. (2014). Hedgehog (Erinaceus europaeus) mortality on Irish roads. Wildlife Biol., 20 (3): 155–160,
- Riber A.B. (2006). Habitat use and behaviour of hedgehog Erinaceus europaeus in a Danish rural area. Acta Theriol., 51 (4): 363–371
- Karolina Szulc, Jeremiasz Szulc, Jeż – zwierzę nie całkiem gospodarskie, ale pożyteczne, Wiadomości Zootechniczne, R. LIII (2015), 4: 138–146
Elżbieta Barbacka,
Jarosław Przychocki
